Veelgestelde vragen

Met 8% beschermde natuur heeft de provincie Zuid-Holland het minste groen van Nederland en tegelijkertijd de meeste inwoners. Oprukkende bebouwing is een van de bedreigingen voor het landschap en de natuur in de Randstad. Meer natuur is dan ook al jaren een grote wens in de drukbevolkte provincie. De ambitie is om het percentage natuur te vergroten tot 10%.

Als we van de Bonnenpolder - waarvan de toekomst al tientallen jaren onzeker is - een vrij toegankelijk natuurgebied kunnen maken, dan betekent dit in één klap 128 hectare nieuwe natuur. Een unieke kans die bijdraagt aan een beter leefklimaat in deze regio. Onze droom is om een groot, aaneengesloten natuurgebied te realiseren waardoor de Bonnenpolder ook in de toekomst open en groen blijft.

Het plan voor natuurontwikkeling in de Bonnenpolder is een initiatief van Het Zuid-Hollands Landschap, Natuurmonumenten en Natuurbegraven Nederland. Het is de bedoeling om het open landschap van de Bonnenpolder te behouden en dit gebied te laten overvloeien in de natuur van het Staelduinse Bos, een Natura 2000-gebied. Op die manier ontstaat er meer ruimte voor planten en dieren in het gebied.

Tegelijkertijd kunnen natuurliefhebbers recreëren en genieten van de natuur. De aanleg van 4 kilometer fietspad, 13 kilometer wandelpad en ruiterpaden biedt veel meer mogelijkheden om de natuur te beleven midden in de Randstad. Een beperkt gedeelte van het natuurgebied biedt ruimte aan mensen die een laatste rustplaats willen in de natuur. 

Onder leiding van bureau West 8 van landschapsarchitect Adriaan Geuze is samen met omwonenden en belanghebbenden een plan ontwikkeld om de 128 hectare landbouwgrond om te vormen tot een toegankelijk natuurgebied waarin de karakteristieke openheid van het polderlandschap behouden blijft. Cultuurhistorische en landschappelijke elementen worden hersteld en er worden natuurvriendelijke oevers aangelegd. Inheemse planten-, dier- en vogelsoorten zullen het gebied hierdoor weer weten te vinden. Voor de Hoeve van Rijckevorsel wordt een herbestemming gezocht, passend binnen de kaders van het bestemmingsplan.

Het Zuid-Hollands Landschap zal het natuurgebied beheren, met uitzondering van de 30 hectare die bestemd zijn voor natuurbegraven. Deze worden de komende dertig tot veertig jaar beheerd door Natuurbegraven Nederland. Daarna, als de laatste natuurbegrafenis heeft plaatsgevonden, zal Het Zuid-Hollands Landschap ook het beheer van dit gedeelte, inmiddels een volledig natuurgebied, overnemen. 

In de Bonnenpolder willen we de natuur meer kansen bieden door het ontwikkelen van een groot natuurgebied van 128 hectare. Zo kunnen inheemse vogels, planten en bijen terugkeren en dat is hard nodig in deze drukke provincie. In een gedeelte (30 hectare) van die natuur bieden we mensen de ruimte om in de schoonheid van die natuur een laatste rustplaats te vinden. Uitgangspunt bij het mogelijk maken van natuurbegraven is het behouden, versterken en waar mogelijk herstellen van landschappelijke, cultuurhistorische en ecologische waarden. Het belang van de natuur blijft altijd voorop staan.

De mogelijkheid om de natuur in één keer met zo'n groot gebied uit te breiden is uniek. Hiermee kunnen we het percentage natuur in Zuid-Holland aanzienlijk vergroten. Daar komt bij dat de natuurontwikkeling plaatsvindt direct naast het Staelduinse Bos, een Natura 2000-gebied. Hierdoor ontstaat een groot aaneengesloten natuurgebied en dat geeft de natuur en de biodiversiteit in deze hoek van Zuid-Holland een enorme impuls. 

In 2017 is in samenwerking met bewoners, lokale ondernemers en belangenorganisaties een eerste ontwerp gemaakt voor ontwikkeling van een natuur- en recreatiegebied van in totaal 128 hectare, grenzend aan Natura 2000-gebied het Staelduinse Bos. In een deel van het nieuwe natuurgebied komt ruimte voor natuurbegraven.

Samen met bewoners, betrokkenen en geïnteresseerden is door middel van onder andere meerdere werkateliers en overleggen met de omgeving het plan Natuur in de Bonnen uitgewerkt. Dit gebeurde onder leiding van landschapsarchitect Adriaan Geuze.

Het college van burgemeester en wethouders van Rotterdam heeft op 2 juni 2020 het ontwerp bestemmingsplan vastgesteld. In dit bestemmingsplan zijn diverse initiatieven voor de Bonnenpolder en Oranjebuitenpolder in Hoek van Holland opgenomen. Met dit besluit kwam het plan om de Bonnenpolder voor de toekomst te behouden als open polder én meer natuur in de provincie Zuid-Holland weer een stap dichterbij. 

Op 30 september 2021 heeft de gemeenteraad van Rotterdam ingestemd met het hernieuwde bestemmingsplan 'Oranjebonnen'. Natuur in de Bonnen maakt hier onderdeel van uit. 

De plannen voor de Bonnenpolder maken onderdeel uit van het bestemmingsplan Oranjebonnen. Op 30 september 2021 heeft de gemeenteraad van de gemeente Rotterdam dit bestemmingsplan goedgekeurd. Natuur in de Bonnen, het gezamenlijke initiatief van Het Zuid-Hollands Landschap, Natuurmonumenten en Natuurbegraven Nederland, beoogt de realisatie van 128 hectare nieuwe natuur met ruimte voor natuurbegraven in Hoek van Holland.

Tegen de goedkeuring van het bestemmingsplan door de gemeenteraad zijn enkele bezwaren ingediend die door de Raad van State worden beoordeeld. Het is nog niet bekend wanneer de Raad van State uitspraak zal doen, maar zo'n procedure vergt veel tijd. Het is mogelijk dat pas in 2023 of 2024 uitspraak wordt gedaan. Tot die tijd wordt wel gewerkt aan de planvorming, maar kan nog geen start worden gemaakt met de inrichting van het gebied. 

Nee, het is nog niet definitief. Binnen de provincie vindt hiervoor nog een besluitvormingsproces plaats. Dat gebeurt via de provinciale omgevingsverordening: ‘Herziening omgevingsbeleid Wonen, Werken en Werelderfgoed’. Deze ligt voor iedereen ter inzage bij provincie Zuid-Holland t/m 20 april 2023.

De gemeente wil het bestemmingsplan Oranjebonnen, waar de Bonnenpolder onderdeel van is, aanpassen zodat de uitbereiding met de bestemming ‘Natuur’ staat vermeld in het bestemmingsplan. Een belangrijk uitgangspunt hiervoor is dat het ontwerp moet passen binnen de Landschapsvisie Oranjebonnen. Op deze website en in onze nieuwsbrief zullen we u over de verdere procedure en het verloop ervan informeren.

Door de klimaatverandering nemen weersextremen toe. Het is vaker heet, koud, droog of extreem nat. De droogte door lange, warme zomers komt bovenop al bestaande structurele problemen zoals achteruitgang van de waterkwaliteit en stikstof. Je ziet dit duidelijk als je wandelt in het Staelduinse Bos; veel bomen hebben het zwaar of sterven af door verdroging. De uitbreiding van het Staelduinse Bos met duinbos draagt naar verwachting bij aan het tegengaan van die verdroging. 

Ook andere initiatieven dragen bij aan een betere leefomgeving voor planten en dieren. Zo plaatsen we op specifieke plekken stuwen om water langer vast te houden. En door de aanleg van natuurvriendelijke oevers verbetert de waterkwaliteit. 

Tijdens de inrichting zullen we er alles aan doen om de stikstofuitstoot te beperken. Voor de inrichting van het natuurgebied moeten we, net zoals dat geldt voor andere projecten en initiatieven, een vergunning aanvragen. Daarin wordt beoordeeld of we voldoende maatregelen treffen om de stikstofuitstoot tijdens de uitvoering te beperken.

Een natuurbegraafplaats is in de eerste plaats een natuurgebied, maar dit gebied heeft tijdelijk een bijzondere extra functie. Een natuurbegraafplaats ziet eruit en voelt als een gewoon natuurgebied. Doordat als gedenkteken alleen een liggende houten boomschijf is toegestaan, leidt niets af van de natuurbeleving. De eeuwige grafrust die hoort bij een laatste rustplaats biedt garantie dat het gebied ook altijd natuur blijft. Met de aankoop van een plekje op een natuurbegraafplaats dragen mensen bij aan het behoud van de natuur voor de generaties na ons. 

De natuur bepaalt waar natuurbegraven mogelijk is. Een boom moet bijvoorbeeld kunnen blijven groeien en leefgebieden van dieren worden niet verstoord. Slechts 10% van een natuurbegraafplaats wordt daadwerkelijk gebruikt voor natuurbegraven, 90% blijft onaangeroerd en wordt natuur.

Naar verwachting zal het 30 tot 40 jaar duren voordat in de Bonnenpolder de laatste natuurbegrafenis zal plaatsvinden. Daarna verdwijnt de functie natuurbegraven en blijft alleen de functie natuurgebied over. 

Uit verschillende onderzoeken, waaronder van Alterra (2013), blijkt dat natuurbegraven geen verstorend effect heeft op natuurwaarden. As uitstrooien op een natuurbegraafplaats is niet toegestaan, omdat dit de bovenlaag van de grond voedselrijker maakt en zo een nadelig effect heeft op de variatie in de plantengroei. Om nadelige effecten op het milieu te voorkomen, zijn alleen natuurlijke materialen in en op het natuurgraf toegestaan. Nadelige effecten van lichaamsvreemde materialen in het menselijk lichaam zijn uitgesloten. 

Wageningen University & Research (WUR) heeft i.o.v. Natuurmonumenten in 2017 onderzoek gedaan naar het effect van natuurbegraven op vegetatie en bodemwaarden op begraafplaats Heidepol (toen vijf jaar in gebruik). Dit onderzoek wijst uit dat natuurbegraven geen negatief effect heeft op de natuur. Uit recente uitspraken blijkt dat de Raad van State de uitkomsten van de onderzoeken onderschrijft. Bezwaren over negatieve impact op natuur en milieu door natuurbegraven zijn ongegrond verklaard. 

Het belang van de natuur staat altijd voorop. Stel dat een vogel broedt op een plek die is uitgekozen voor een graf, dan moet alsnog een andere plek voor het graf worden gekozen. Een protocol voorziet in het beschermen van natuur op de natuurbegraafplaats. Het natuurgraf wordt onderdeel van de natuur en vormt geen extra belasting voor het milieu. Daarbij past geen grafsteen, maar optioneel een houten gedenkteken dat op den duur weer zal vergaan. Zodra alle natuurgraven zijn uitgegeven eindigt de functie van natuurbegraafplaats. 

**Alterra 2013: W. de Haas en E.A. de Vries, 2013. Natuurbegraafplaatsen in Nederland; Landelijke inventarisatie 2013. Wageningen, Alterra Wageningen UR (University & Research centre)

**Alterra 2017: B. de Vries, W. Wamelink, W. de Haas, J. Frissel, M. van Adrichem, 2017. Effecten van natuurbegraven op de vegetatie op Natuurbegraafplaats Heidepol; Natuurbegraven in de praktijk. Wageningen, Wageningen Environmental Research. 

Zowel de oppervlakte van het gebied als het maximale aantal natuurgraven zijn vastgelegd in het bestemmingsplan. Van de 128 hectare natuur die we willen realiseren, willen we op 30 hectare natuurbegraven mogelijk maken. Op de natuurbegraafplaats bepaalt de natuur waar en hoeveel natuurgraven per hectare gerealiseerd kunnen worden, met een maximum van 10%. Dit betekent dat 90% van de 30 hectare onaangeroerd blijft. In de Bonnenpolder betekent dit dat er ruimte is voor maximaal 10.000 plekken en dat is in het bestemmingsplan vastgelegd. Naar schatting, gebaseerd op ervaringen met andere natuurbegraafplaatsen, zullen er jaarlijks ongeveer 250 begrafenissen plaatsvinden.

Niet ieder gedeelte van een natuurbegraafplaats is geschikt voor een natuurgraf. De wet geeft aan dat een graf minimaal 30 cm boven de gemiddelde hoogste grondwaterstand en minimaal 65 cm onder het maaiveld moet liggen. Vanuit natuurwaarden houden wordt daarnaast ook rekening gehouden met de afstand tot de kwetsbare wortelzone van een boom. Dit is allemaal vastgelegd in een ecologisch werkprotocol. Binnen een natuurbegraafplaats zijn daardoor op het ene gedeelte van het gebied dus meer graven mogelijk dan op een ander gedeelte. Het uiteindelijke aantal beschikbare natuurgraven kan lager uitkomen dan het gestelde maximum.

De natuurbegraafplaats is onderdeel van het totale natuurgebied en past bij het open karakter van de Bonnenpolder en bij het aangrenzende Staelduinse Bos. We vinden het belangrijk dat mensen in alle vrijheid van deze natuur kunnen genieten. Daarom komen er wandel- en fietspaden in het gebied. Ook wie niet met natuurbegraven geconfronteerd wil worden, kan van dit natuurgebied genieten. Recreanten kunnen er zelf voor kiezen om buiten het gedeelte te blijven dat benut wordt voor de begraafplaatsen. Het gehele natuurgebied is, net als ieder ander natuurgebied, vrij toegankelijk  tussen zonsopgang en zonsondergang.

In de Wet op de lijkbezorging is geregeld dat een graf minimaal 30 cm boven de gemiddelde hoogste grondwaterstand moet liggen. Daarnaast moet een graf minimaal 65 cm onder het maaiveld liggen. Om deze reden, en daarbij rekening houdend met de hoogte van een kist, moet de gemiddelde hoogte van de grondwaterstand op minimaal 1,45 meter ten opzichte van het maaiveld liggen om te kunnen begraven. Voor een natuurbegraafplaats geldt dit ook.

De grond in de Bonnenpolder is daarvoor nu niet hoog genoeg. In het plan dat we met de omgeving hebben gemaakt, is gekeken naar de beste inpassing in het gebied. Door het hoogteverschil tussen het Staelduinse Bos en de aangrenzende polder is het Staelduinse Bos aan het verdrogen. Een uitbreiding van het duinbos richting het poldergebied zou die verdroging kunnen tegengaan. Met de uitbreiding van het duinbos ontstaat er voldoende grond die hoog genoeg is om natuurbegraven in het gebied mogelijk te maken. Daar waar niet wordt opgehoogd, maar natuurbegraven wel mogelijk wordt gemaakt, zullen urnenplekjes worden gerealiseerd.  In het bestemmingsplan is onderscheid gemaakt tussen natuurbegraven in het duinbos en natuurbegraven in de polder.

De ophoging gebeurt zoveel mogelijk met bodemmateriaal dat elders of aangrenzend aan het plangebied vrijkomt bij de natuurinrichting, zodat de grondaanvoer aanzienlijk kan worden beperkt. 

Nee, er zijn geen plannen om de natuurbegraafplaats uit te breiden. De grootte van het gedeelte dat is bestemd voor natuurbegraven en het maximum aantal beschikbare plekken zijn in het bestemmingsplan vastgelegd.

Er komt een aparte parkeerplaats voor de natuurbegraafplaats. Ook recreanten kunnen hier gebruik van maken, naast de al bestaande parkeergelegenheid bij het Staelduinse Bos.